හර්ද සූත්‍රය හෙවත් සුවපත් වූ සිත

"කැනාස් මල් පෙති වල - ක්‍රෝටන් කොළ වල 'මට මැරෙන්න ඕනා' යැයි ලියූ පුන්සරා නම් ලාංකේය ගම්බද දැරිය ඇල්බේනියාවේ, ඉතාලියේ, සර්බියාවේ, කියුබාවේ, කුර්දිස්ථානයේ හා ඇමෙරිකාවේ ගැහැණුන් හා එක්ව සිනා නැගිය හැකි තරම් බෝ දුරක් පැමිණියාය.

පුන්සරා හා එක්ව ඒ ගමන් මග යන අපට අවබෝධ වන්නේ හෘදයාංගම මිනිස් සබඳතා පිළිබඳ අපම වියාගෙන ඇති මිථ්‍යා කඩතුරා ඉවත් කළ කල්හි දක්නට ලැබෙන සත්‍යයයි.

මේ නිරුවත් යථාර්ථය ඔස්සේ මූල බන්ධන ඉක්මවන ආනන්දනීය විශ්ව ශාන්තියක් උදාකර ගත හැකි සූත්‍රයක් සොයා ගත නොහැකිද?"

ඒ හර්ද සූත්‍රය නවකතාවේ පසු කවරයේ සටහනකි.

නවකතා කලාවේ මගේ ලෝකයේ වීරවරිය සුනේත්‍රා රාජකරුණානායකයි. ඈ සැමවිටම හදවතේ ලේ මස් නහර පසා කරගෙන යන හැඟීමක් වදන් වලට පෙරලන්නීය. මෙයැයි කියා පෙන්වන්නට නොහැකි අමුතු දුකක් ඇගේ වදන් වලින් පෙරී විත් දෙනෙත් කඳුළින් පුරවා දමයි. ඉදින්, දන්නා කාලයේ පටන් මම 'සුනේත්‍රා රාජකරුණානායක සින්ඩ්‍රෝමයෙන්' පෙළෙමි.

හර්ද සූත්‍රය වූ කලී සුනේත්‍රා රාජකරුණානායකගේ සහ සමන් ආතාවුදහෙට්ටිගේ යුග ගීයක් වැනිය. මෙය ඔවුන් දෙදෙනා එක්ව බිහිකල නිර්මානයකි. මා මෙසේ කතුවරුන් දෙදෙනෙකු එක්ව ලියූ නවකතාවක් කියවූ පළමු අවස්ථාව මෙයයි. එය සැබවින්ම අපූර්ව අත්දැකීමකි. ගැහැණිය හා පුරුෂයා නිරන්තරයෙන්ම සිතන පතන ආකාරය දෙවිදියකි. ඔවුන් දෙදෙනාගේ හැඟීම් එක් පුද්ගලයෙකු අතින් ලියවුණානම් මෙය මෙතරම් රසවත් නොවන්නට තිබුණි. කෙසේ කීවද එය ලෙහෙසි පහසු කටයුත්තක් නොවේ. එහෙත් ඒ දීර්ඝ වෙහෙසකාරී අභියොගාත්මක උත්සාහයේ ප්‍රතිඵලයයි 'හර්ද සූත්‍රය'.

පුන්සරා, මවුපියන් මැද තනිවූ දැරියක්. පියාගෙ ආදරේ දෝරෙ ගලන්නට ලැබුණත් ඈට හැමදාම මවගෙ ආදරේ දැනුනෙ අඩුවක්. වයසින් වැඩෙත්ම ඈ අවට දෑ ගැන ඇයට දැනුනෙ නොගැලපෙන බවක්. පෙම්වතෙක්, විශ්ව විද්‍යාලය, රස්සාවක්, විවාහයක් වැනි ඒ වයසේ ගැහැණු ළමයෙකු පතන දේ වෙනුවට ඈ මරණය ප්‍රාර්ථනා කළේ ඇයි? ඇය මරණය අමතනුයේ ඇගේ ජීවිතයේ එක් ජීවමාන චරිතයක් ලෙසටයි.

"මරණය පෙම්වතෙක් වාගේ අවුදින්
කැන්දන් යනකල් බලා සිටිමි.
ජීවිතය, අලුතින් පටන් ගන්න
තුන් කල් බලා උපදින්න
පින් මදි නං
ඔහේ සැරිසරමි.
පවන් පොදක් වී
ගඟේ දිය රැළි කවි කරමි.
නා මලක් වී ගඟ දිගේ පාවෙමි.
චූටි සුදු නාරිලතා මලක් වී
පොත්ගුල් කඳු බෑවුමේ
නැලැවී නැලැවී සිටිමි.
සිංහරාජේ දිය කඳුරක් වී
වනමල් මීවන පඳුරු අතරින්
ගීතවත් වී ගලා හැලෙමි.
මට උවමනා මම
මා ළඟ නැති නියායෙන්
ජීවිතය දුකක් වගද දනිමි.
මට මේ සිර ගෙදර
මා හමු වේදැයි නොදනිමි.
ඉදින්, මට මරණය නම්
කෙසේ වත් දුකක් විය නොහැක
පෙම්වතෙකු මිසක..."

පුංචි අවදියේ පටන් පුන්සරාගේ මවට පුන්සරා පිළිබඳ තිබුණේ නොරිස්සුමක්. හේතුවක් නොදන්න තරහක්. පුන්සරාගේ ප්‍රාර්ථනය වූයේ කෙදිනක හෝ මේ සිරගෙයින් නික්මීමයි. එහෙත් අවසන මව මානසික රොගියෙකු විය. ඈ රොහල් ගත කර පැමිණි පුන්සරාගේ හිතේ සන්සුන්කම සටහන් වූයේ මෙලෙසය.

"අම්මේ ඔබ රෝගී බව නොදැන
මම බෝ රෝගීව සිටියෙමි.
ඔබ රෝගී වග සැක හැර දැනගත් මෙදින
මා බෝ නිරෝගීය."

ඇගේ හිතේ සක්මන් කළ මහා පුරුෂයා, මුදිත. කෙළි බඩුවකට එහා යුවතියක් ගැන නොසිතූ මුදිතගේ නොසන්සුන් හිත අසල දැහැන්ගතවූ භාවනාව, පුන්සරා. ඒ ආදරය ඇගේ කෝල සිත තුළ ඇතිකළ තිගැස්මක් වගේ.

"ප්‍රථම හාදුවේ
උන්මාදනීය තිගැස්ම
මා හැර නොයයි.
ඔබ මා අසල නැති විටත්
රැයේ නිවසට නාවත්
ඒ හාදුව මගේ නළලෙමයි."

ආදරය යනු යහන් ගත වීමම නොව, ආදරය යනු කල්පයක් ගියද ආදරයම වග 'හර්ද සූත්‍රය' පසක් කරවයි. ඉදින්, සටහන තවත් දිගුකර හර්ද සූත්‍රයේ ඔබේ කුතුහලය සංසිඳුවන්නට මට නුවමනාය.

එහෙත්, මගේ හිත සුවපත් කළ 'හර්ද සූත්‍රය' ඔබේ හිත ගිලන් නොකරන වග නම් මා අවිවාදයෙන්ම දනිමි.